ابتدا جمله‌ای کلیدی بخوانیم از کتاب امید نوشته‌ی استان ون هوفت، با ترجمه‌ی مهدی نصراله‌زاده توسط نشر بیدگل چاپ شده.
امید قطعا چیزی غیر از خوش‌بینی است. امید باور به ختم‌به‌خیر شدن چیزی نیست. بلکه یقین به معنا و مفهوم داشتنِ چیزی است، صرف نظر از عاقبت کار.
معنی زندگی چیست؟
با این حقیقت تلخ باید کنار آمد که زندگی در ذاتش هیچ معنی‌ای ندارد. معنی و هدف ساخته‌های انسانی هستند برای بقا، وگرنه هستی صرفا فقط هست.
این یعنی پوچ‌گرایی؟
خیر! معنی‌اش این است که شاید هستی معنی و هدفی در ذاتش نداشته باشد، ولی انسان می‌تواند این مفهوم را خلق کند و از آن برای ادامه‌ی بهتر زندگی‌اش استفاده کند.
عدم وجود معنی در زندگی نکته‌ی منفی، یا به قول امروزی‌ها باگِ زندگی محسوب نمی‌شود. درست مثل اینکه بگوییم اگر موبایل یا هواپیما چون در طبیعت وجود ندارد، پس هیچ ارزشی ندارد. واقعا ارزش ندارند؟
مهم‌ترین اختراع انسان: معنی
بهترین اختراع بشر که بهترین لطف در حق خودش بوده، اختراع معنی است؛ دقت کنید معنی کشف نشده، بلکه اختراع شده.
معنی چیست؟
معنی یعنی اینکه شما تصمیم می‌گیری چه چیزی در این زندگی برایت مهم است، حتی مهم‌تر از خودت، و حاضری هر کاری برایش بکنی. احتمالا الان حاضری برای عزیزترین آدم زندگی‌ات هر کاری بکنی. او برایت مهم‌ترین است. بنابراین، او یکی از معنی‌های زندگی توست.
برای شخص دیگری ممکن است بقا خرس‌های سفید در معرض انقراض مهم‌ترین معنی زندگی‌اش باشد.
همان‌قدر که خرس‌های قطبی شاید برای تو مهم نباشند، معنی‌های زندگی تو نیز برای دیگری هیچ اهمیتی ندارد.
جرج بارکلی، فیلسوف و کشیش ایرلندی، آزمایش فلسفی جالبی دارد. می‌پرسد:
اگر درختی در جنگلی سقوط کند و هیچ‌کس آنجا نباشد که صدایش را بشنود، آیا این سقوط صدا تولید می‌کند؟
هر کسی می‌تواند از ظن خود یار این سوال شود و پاسخی بدهد، ولی به‌نظر من اگر گوشی نباشد، صدایی هم وجود ندارد. وجود این دو به یک‌دیگر وابسته است.
درست مثل معنی. اگر معنی صدا باشد، باید گوشی برای درک معنی وجود داشته باشد.
در واقع این فقط شما هستید صدای اهمیت معنی‌تان را می‌شنوید. کسی غیر از شما در جنگل معنی‌تان حضور ندارد.
معنی هر کسی فقط برای او معنی‌دار و مهم است.
مخالف شادی چیست؟
مارک منسون در کتاب همه چیز به فنا رفته می‌نویسد: «مخالف شادی، غم یا خشم نیست، ناامیدی است.» یعنی دیگر چیزی در این زندگی مهم نیست تا آدمی برایش تکاپو کند. اینجاست که می‌گویند آدم افسرده شده و زندگی‌اش تهی از معنی.
چطور زندگی معنی‌دار می‌شود؟
راه‌های مختلفی برای ریختن معنی توی زندگی وجود دارد که چند تایش را با هم مرور می‌کنیم.
یک. ارزش‌های فردی
خیلی ساده بگویم: ارزش‌های فردی یعنی مهم‌ترین معنی‌های زندگی هر کس.
برای درک و پیاده‌سازی این مفهوم باید دو نکته‌ی مهم را مد نظر داشت:
یک. پذیرش عدم اهمیت زندگی در کلیتش
دو. اهمیت بخشیدن به چیزی بی‌اهمیت
این کار نه تنها خوب و مفید، بلکه بهترین کار ممکن برای سلامت روان بشر است.
این دنیا همه‌چیزش بی‌اهمیت است، ولی این دلیلی نمی‌شود که ما یا نسبت به همه‌چیز بی‌اهمیت باشیم یا از سوی دیگر، تمام توان و تمرکزمان صرف هرچیز و همه‌چیز در زندگی بکنیم.
مطلق‌گرایی دشمن امیدواری
این نگاه مصداق بارز نگاه صفر و یکی است و رویکردی است خانمان‌سوز. تقریبا هر چیز بد و مخربی در زندگی از همین نگاه سیاه و سفید و درست و غلط ناشی می‌شود.
تمامیت‌خواهی و ظلم به دیگری یعنی فقط من درست می‌گویم.
راه امیدواری
نگاه زیبا نگاهی خاکستری است، جایی وسط این دو نقطه‌ی افراطی.
اهمیت دادن به چند چیز محدود در زندگی اسمش می‌شود ارزش. برای مثال، روابط باکیفیت با خانواده، پرورش فرزند، یا شاید حفظ خرس‌های سفید.
فوتبال، ورزش مسخره
یادتان هست قدیمی‌تر می‌گفتند این فوتبال چیست چند خرس گنده می‌افتند پی یک توپ که چه شود؟
واقعیت این است که هیچ بشود. این جدال بی‌معنی است. ولی برای اهالی فوتبال عین زندگی است، همان‌قدر که برای کسی که بچه‌اش مهم است، برای یک بازیکن یا مربی فوتبال چنین جایگاهی دارد.
چطور ارزش‌های فردی به دست می‌آیند؟
وقتی ارزشی نداری، ارزش تو پیدا کردن ارزش‌ها هست.
این سوال‌ها خیلی می‌تواند مفید باشد:
- دوست داری زندگی در مورد چه چیزی باشد؟
- از چه چیزی لذت می‌بری؟
- در چه کاری خوب هستی؟
- دوست داری به چه صفتی معروف باشی؟
اینجا کامل‌تر در مورد ارزش‌های فردی نوشته‌ام:
دو. شفافیت
ما نیاز به انگیزه نداریم، شفافیت گم‌شده‌ی ماست. شفافیت یعنی بدانی در طی روز دقیقا چه کارهایی باید انجام بدهی تا ارزشت محقق شود.
اگر ارزش تو حفاظت از خرس‌های سفید است، هر روز باید برایشان غذا ببری، خون‌شان را بگیری و آزمایش کنی و هر کاری که مطمئن شوی این طفل معصوم‌ها تلف نمی‌شوند.
اگر ارزش تو همسر توست،
اگر ارزش تو فرزند توست،
اگر ارزش تو رشته‌ی تحصیلی یا کسب‌وکار توست،
اگر سلامت و ورزش ارزش توست،
هر چیزی که ارزش تو باشد، برای هر روز برایش کارهای خاصی انجام بدهی، هر روز و هر روز تا زمانی که هنوز ارزش تو هستند.
خوبی امیدواری و ارزش چیست؟
ارزش به زندگی هدف می‌دهد، معنی می‌دهد، اولویت‌ها را مشخص می‌کند، افکار و در نتیجه رفتارهای طی روز را شفاف می‌کند. مهم‌تر از همه آرامش از راه می‌رسد، چون امیدواری خلق می‌شود، امید به اینکه کاری ارزشمند، مهم و معنی‌دار انجام می‌دهیم، باعث می‌شویم خودمان و دیگران زندگی بهتری را تجربه کنند.
چیزی بهتر از این هم هست؟
